|
|
|
|
ORHAN VELİ'NİN İLK ŞİİRİ HANGİSİ İBRAHİM OLUKLU (Hürriyet Gösteri - Şubat/Mart 2003)
Hürriyet Gösteri'nin Aralık 2002 tarihli sayısında Haluk Oral'ın 'Bir İmzanın Peşinden' adlı köşesinde 'Orhan Veli' (*) başlıklı bir yazısı yer aldı.
Haluk Oral adı geçen yazısının bir yerinde Orhan Veli'nin ilk yazı ve şiirlerine değinirken şöyle diyordu:
"İlk yazıları lise yıllarında çıkardığı Sesimiz dergisinde yayımlanmıştır. Aralık 1936da Varlık dergisinde dört şiiri yayımlanır. Bazı kaynaklar bu şiirlerin ilk olduklarını yazsalar da genç araştırmacı Şaban Özdemir 1933te yayımlanmış bir şiirini daha gün ışığına çıkarmıştır."
Orhan Veli'nin ilk şiiri konusunu Adam Sanat dergisinin Ekim 1997 tarihli ve Düşlem dergisinin Ağustos 1997 tarihli yazılarında iki ayrı yazıyla dile getirdim. Bu yazılardan birinin Düşlem'de yayımlananın bir bölümünü buraya aktararak hem Haluk Oral'ın hem de okurların bilgisine katkıda bulunmak istiyorum:
Orhan Veli Kanık'ın yaşamına ve şiirlerinin gelişim çizgisine, en geniş biçimiyle, tanıklık eden üç yapıt var elimizde. Bunlardan ilki Asım Bezirci'nin derlediği/düzenlediği ve Can Yayınları'nca basılan 'Orhan Veli / Bütün Şiirleri' (1), ikincisi Adam Yayınları'nca çıkartılan 'Orhan Veli/Bütün Şiirleri' (2), üçüncüsüyse Hakan Sazyek'in hazırladığı 'Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Garip Hareketi' (3) adlı kitaptır.
Her üç yapıtta da Orhan Veli Kanık'ın ilk şiirinin yayımlanış yılı olarak 1936 gösterilmektedir. Hasta Adam Yayınları'nca basılan kitapta, bu görüşü güçlendirmek amacıyla Varlık'tan bir alıntı yapılmaktadır.
"Varlık'ın şiir kadrosu yeni ve kuvvetli genç imzalarla zenginleşmektedir. Aşağıda dört şiirini (Oaristys, Ebabil, Eldorado ve Düşüncelerimin Başucunda) okuyacağınız Orhan Veli, şimdiye kadar yazılarını neşretmemiş olmasına rağmen olgun bir sanat sahibidir. Gelecek sayımızda onun ve arkadaşları Oktay Rifat, Melih Cevdet, Mehmet Ali Sel'in şiirimize getirdikleri yeni havayı daha iyi belirtecektir."
Bununla birlikte ilk iki kitapta öne sürülen bir başka yargıya da dikkat çekmek istiyorum. Bu yargıda "Orhan Veli'nin basılmış ya da basılmamış bütün şiirlerinin bir araya getirildiği" konu edilmektedir.
Oysa Balıkesir'de 1929-1932 yılları arasında Eminittin Bey (Çeliköz)'in sahipliğinde 77 sayı yayımlanan Gençleryolu adlı bir dergi var ki, bu dergide Orhan Veli'nin imzasıyla basılan "Annem'e" adlı şiir yukarıdaki saptamaları bütünüyle değiştirmektedir.
Orhan Veli Kanık'ın "Annem'e" adlı şiiri Gençleryolu dergisinin 15 Mayıs 1929 tarihli sayısında basılıyor. Burada anılması gereken bir başka nokta da şu: Gençleryolu dergisinde başka şiiri yer almıyor Orhan Veli'nin.
Sözü edilen şiirin tamamını almak istiyorum buraya:
ANNEM'E Fakir yatağının kıyıcığında, Bir ölü lambanın kör ışığında, Sararmış yüzünün kırışığında, Beliren kederi okudum anne!
Dışarda inliyen rüzgâr kudurmuş, Ruhumu okşıyan nefesin durmuş... Bir ümit: Göğsüne uzandı elim; Heyhat ki o müşfik yürek te durmuş.
Dergi, bu şiirin altına şöyle bir değerlendirme koymuş:
"Şiir güzeldir, samimidir, ahenklidir. İkinci mısradaki 'ölü' yerine -mesela- 'isli' ve 'beliren' yerine 'titreyen' denseydi daha muvaffak olurdu.
Altıncı ve sonuncu mısrada 'durmuş'lara bir şey denemezse de, bunların tekerrürü kafiyeyi haleldâr etmiş olduğundan, ya birinin hazfiyle yerine başka bir kelimenin ikamesi, yahut kafiyenin 'durmuş'lardan evvel temini icap eder. Orhan Veli beyin daha muvafık yazılarını bekleriz."
1) 'Orhan Veli / Bütün Şiirleri', Derleyen: Asım Bezirci, Can Yayınları, 1982. 2) 'Orhan Veli / Bütün Şiirleri', Adam Yayınları, 1996 3) 'Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Garip Hareketi', ) Hakan Sazyek, İş Bankası Yayınları, 1995.
(*) Haluk Oral'ın söz konusu yazısını da buradan okuyabilirsiniz.. >>
|
|
|