En doğru 'Orhan Veli'ye

Memet Fuat 2002 yılının sanırım eylül ayında, 'Orhan Veli/ Bütün Şiirleri' kitabını gözden geçirdiğini ve düzeltileri, künyesinde 'Adam Yayınları'nda Kırk Beşinci Basım: Kasım 2001' yazan kitap üzerinde işaretlediğini söyleyerek, söz konusu kitabı bize gönderdi. Kitabın boş olan birinci sayfasına, kendi el yazısıyla, alt alta sıralayarak şu sayfa numaralarını yazmış: 11, 12, 28, 31, 32, 33, 51, 85, 95, 105, 130, 151, 155, 158, 179, 193, 194, 200, 202, 213, 215.
Adam Yayınları Memet Fuat'ın kitap üzerinde yaptığı düzeltileri öğrenmek istiyor. Elbette, hem Adam Yayınları'na hem Orhan Veli okurlarına bunları açıklayalım. Adam Yayınları baskısında işaretlenmiş sayfa numarasıyla gidersek, Adam Yayınları'nın editörleri kendi yayınları arasında hâlâ basılan kitabı kolaylıkla düzeltebilirler. Pratik bir yöntem uygulayalım, birinci satır Adam Yayınları'nın, ikinci satır Yapı Kredi'nin kitaplarından yapılan alıntılar olsun, işaretlenen düzeltileri de siyah olarak gösterelim. (*)

Sayfa 12:

1.12.1936 tarihli 'Varlık'da şöyle bir notla basılmıştır:
1.12.1936 tarihli 'Varlık'ta şöyle bir notla basılmıştır:

Sayfa 28:

Her san'atın kendine ait hususiyetleri, kendine ait ifade vasıtaları var.
Her san'atın kendine ait hususiyetleri, kendine ait ifade vasıtaları var.

Sayfa 31:

(Satır sonunda, karşılarına anlamları yazılan sözcüklerde)

Haric î

Haricî

Sayfa 32:

"Şiiri en saf, en basit halde bulmak için yapılan insan tahteşşuurunu karıştırma ameliyesi'nin...
"Şiiri en saf, en basit halde bulmak için yapılan insan tahteşşuurunu karıştırma ameliyesi"nin...

Sayfa 85:

Umurumda mı dünya!
Umurunda mı dünya!

(...)

Hatalarımızı gizlemek, yok saymak, gösterenlere kızmak gibi bir eğilimimiz olmadığı herhalde bilinir. Hataların görülüp düzeltildikçe kitapların doğruya 'yaklaştığını' biliriz. Yayıncılık biraz da bu nedenle mihnetli/sevgili bir iş, düzelti de bu nedenle nan(kör) bir iştir: İster bin hata olsun 995'ini düzeltin, ister yüz hata olsun 95'ini düzeltin, yine de beş hata! vardır. 'Orhan Veli/Bütün Şiirler' kitabı Memet Fuat'ın yanı sıra editörü tarafından iki kez (önceki baskıyla karşılaştırılarak), düzeltmen tarafından bir kez okundu. Ama yine de gözden kaçanlar oldu. Önemli olan, her baskının yeni hatalar üretmek yerine, hataları gidermesidir.

Sevgili 'Adam Yayınları', hatalarımızın bir kısmını sizden önce kendimiz görmüştük, bir kısmını sevgili 'kahraman' okurlar göstermişlerdi. Düzeltmiştik. Siz de gösterdiğiniz için teşekkür ederiz. Ama hatalarımızı tokuşturmayalım isterseniz.

(...)
Adam Yayınları köklü bir yayınevidir, pek çok değerli kitabı kültür hayatımıza kazandırmıştır. Adam Yayınları'nda çalışanlar da çok iyi bilirler ki, 'kusursuz' denen kitap bile her baskı için gözden geçirildiğinde, yine, kimileri keyfe keder hatalar bulunur. Kitabı neredeyse bir organizma kılan şey de budur.

Eminim Memet Fuat yaşasaydı ve "kitabı yeni baskı için bir kez daha gözden geçirir misiniz?" deseydik, yine düzeltilecek hata bulurdu.

Radikal Kitap Editörünün Notu: (...) işaretli bölümler kısaltma amacıyla çıkartılmıştır.

(*) Her ne kadar Ayfer Tunç, siyahla gösterelim dediyse de ne dergide ne de internet üzerinde bu değişiklikler gösterilmediği için biz de gösteremiyoruz.. Ne var ki elimizdeki bütün baskılarda söyledikleri hataların çoğu bulunmamaktadır..

Gerekli bir açıklama

Adam Yayınları tarafından Radikal Kitap'a gönderilen açıklamada adım da yer aldığı ve haksız bir suçlamayla karşılaştığımı düşündüğüm için bu yazıyı kaleme alma gereği duydum.

1. 28 Şubat 2003 tarihli yazımın ikinci başlığı, derginin editörleri tarafından yazılmıştır. Tanım yanlıştır, ama gerçek değişmez; kızlarım YKY tarafından yayımlanan kitapları gördükleri anda Orhan Veli'nin edebiyatımıza La Fontaine çevirileri ve Nasreddin Hoca fıkralarını armağan ettiğini öğrendiler. Yazıda asıl vurgulamak istediğim konu, bu metinlerin okullarda okutulduğu halde, çocukların belleklerinde yer etmeyişiydi. Zaten metin dikkatle okunursa, yazının içinde, Nasreddin Hoca ile ilgili bölümde tercüme değil, derleme sözcüğünün geçtiği fark edilir. 'Orhan Veli'yi yeniden keşfetmek' ise, metinde yer alan, Orhan Veli hayranı iki genç kızın şairle ilgili bilgilerini yeniden gözden geçirmeleri gerektiğini gösteren bir mecazdır.

2. Her ne kadar kitap dünyasına yakın olmaya çalışsam da, Adam Yayınları'yla YKY arasında böylesine yoğunlaşan ve sonuçta genç okurun zarar hanesine yazılabilecek bir savaşta taraf tutmak, yapabileceğim en son davranıştır. Ayrıca hiçbir yayınevine karşı özel bir sempatim, ya da antipatim olmadığını da belirtmekte yarar görüyorum.

3. İki yayınevinin bir yazar ve kitapları üzerinde ne gibi çatışmalar ve dedikodular içinde olduğu beni hiç ilgilendirmez. Kızlarımın Orhan Veli aşkını, hangi yayınevinin kitaplarından edindiğini de bilmek ve belirtmek zorunda mıydım bilemiyorum! Çünkü konu, o anda elimde olan ve YKY adına değil, genç okuru bilgilendirme adına sayfaya taşıdığım kitaplardı. Yazımı dikkatle okuyan bir göz, orada kızlarımın bu sevgisiyle övünmediğimi, aksine onların bunca sevgisine karşın, La Fontaine ve Nasreddin Hoca kitaplarının şairin kaleminden çıktığını bilmedikleri için üzüldüğümü ve şaşırdığımı vurguladığımı da hemen algılardı.

4. Aynı şekilde yazımda yer alan 55 yıl sözcüğü ise, Veli'nin kaleminden alıntıladığım, açıklamalarla şairin çocuk edebiyatına verdiği önemi göstermek amacıyla vurguladığım bir süreci belirtiyor. "Tam elli beş yıl önce edebiyatımızda çocuğa ne denli özel yer verilmesi gerektiğinin ipuçlarını kısacık bir önsözde veren Orhan Veli....."

5. Yine de, iki ayrı yayınevinin, hemen hemen aynı tarihlerde (Şubat 2003) aynı kitapları nasıl olup da yayınladığını merak ettim doğrusu. (Adam Yayınları'ndan yapılan açıklamaya göre, Veli'nin varisleriyle yapılan bir anlaşma gereği, kitapları daha bir yıl yayınlama hakları varmış.) Adımın içinde geçmesinden son derece rahatsızlık duyduğum bu savaşların aslında ne Memet Fuat'ı, ne Orhan Veli'yi, ne de okuru korumak adına yapılmadığını, tümüyle ticari kaygılardan kaynaklandığını düşünüyorum.

Sevindirici bir not: Üç yıla yakın bir süredir 'Çocuk' sayfasında yer alan imzam bu sayede Adam Yayınları editörleri tarafından ilk kez fark edilmiş!

NUR İÇÖZÜ